1. ทางวิทยาศาสตร์และการแพทย์ ถึงแม้เราจะนั่ง ยืน เดิน นอน ทำสมาธิประจำๆ แต่แทบจะไม่ได้นั่งคุกเข่าสวดมนต์เลย เมื่อนานๆทำครั้ง ธรรมชาติของคนเมื่อไม่ได้ทำสิ่งนั้นประจำๆ ก็จะต้องใช้เวลาในการกลับไปใช้งานได้เหมือนเดิม ปลายเท้าย่อมอ่อนรับน้ำหนักไม่ได้ นั่งคุกเข่าได้ไม่นาน ปวดปลายเท้า น้ำหนักตัวทิ้งลงที่ส้นเท้าตามกฏของแรงโน้มถ่วงแรงดึงดูดของโลก มันก็ย่อมเจ็บปวดเป็นหนักเป็นธรรมดา เหมือนคนที่ไม่เคยวิ่งก็คงวิ่งได้ไม่นาน ไม่เคยวิดพื้นก็ไม่อาจวิดพื้นรับน้ำหนักตัวได้ฉันนั้น
2. แต่หากสวดดมนต์ประจำๆแล้วปวดหนัก ถามว่าเคยนั่งสวดมนต์พิธีแปลทำวัตรเช้าเย็นคุกเข่าจนจบหรือไม่ แม่แต่ในตอนบวช หากไม่เคย นั่นก็เพราะไม่เคยฝึกฝนสิ่งนั้น
- ให้หัดฝึกให้ตนนั่งนานขึ้น เอาจิตตั้งอยู่ในบทสวดเบื้องหน้า รู้ปัจจุบันว่าสวดถึงที่ไหนยังไง นี่เรียกจิตตั้งมั่นในบทสวด จิตจะโล่งไม่ระส่ำเพราะไม่เสพย์อารมณ์อื่นนอกจากน้อมไปตามความหมายเนื้อหาของบทสวดนั้นๆ เรียกว่าภาวนาจากการสวดมนต์
มีจิตเป็นอารมณ์เดียวน้อมมากขึ้น จิตเข้าสู่ขณิกสมาธิขั้นละเอียด จนถึงเข้าอุปจาระฌาณได้
- หากเข้าสู่อุปจารฌาณอารมณ์จิตมันอิ่ม อยู่ในภาวะที่เคลื่อนตัวเบาโหวงบ้าง โยกเยกบ้าง ตัวเหมือนมีกำลังจากภายในอัดขยายตัวเหมือนตัวเราใหญ่ขึ้นบ้าง หรือหนักอึ้งเหมือนเรากดจมดิ่งลงในปฐพีบ้าง จิตอิ่มเอมน้ำตาไหลแต่ด้วยไร้ความติดใจข้องแวะสิ่งไรๆมันอิ่มสุขเป็นของมันเอง
3. การทำสมาธิท่านทำที่ใจ มนสิการไว้ในใจ ทำไว้ในใจให้เป็นในกรรมฐานข้อนั้นๆ เรียกว่าความแยบคายในการทำไว้ในใจ ซึ่งสามารถทำได้ในอิริยาบถต่างๆ การละเวทนาได้ต้องเข้าฌาณเท่านั้น ขณิกสมาธิหรืออุปจาระสมาธิก็ยังมีเวทนาตามปรกติ ดังนั้นปวดขาเวลาสวดมนต์เมื่อสวดมนต์นานก็เป็นเรื่องปรกติ
4. ส่วนเรื่องสิ่งที่มองไม่เห็น ก็ทำใจให้สบาย ไม่ยึดมั่น เรามองไม่เห็นมันก็ไม่มีแค่นั้นเอง ถ้ามีจริงแล้วจะทำอะไรได้นอกจากทำตนเองให้ดี รู้ว่าผลกรรมมันหลีดกเลี่ยงไม่ได้ ใช้ให้มันหมดไปเสีย อย่าสร้างเพิ่ม หากรู้ว่ามีจริงแค่ใจน้อมให้เขารู้เห็นธรรมตามเราถึงธรรมตามเราให้เขาได้หลุดพ้นจากความเศร้าหมองและไเด้มาอนุโมทนาเอาบุญนี้ก็จบแล้ว
ขอบพระคุณคุณเกียรติคุณมากครับ ผมจะพยายามศึกษาและละวางอาการที่ได้มาขอคำชี้แนะดังกล่าวโดยมีสติเป็นที่ตั้งครับ
อนึ่ง ตามที่ท่านได้แนะนำในข้อ 2,3,4 ผมได้ผ่านการฝึกและมีความเข้าใจอยู่บ้างจากการได้ศึกษาและปฏิบัติวิปัสนากรรมฐานจากสำนักแห่งหนึ่งในต่างจังหวัด ซึ่งยอมรับว่าอาจเป็นได้ตามเหตุผลทางวิทยาศาสตร์ในข้อ 1 ที่ท่านได้ชี้แจง เพียงแต่ที่ผ่านมาผมไม่เคยเกิดอาการเหล่านี้เลยกับการสวดมนต์ประจำวันภายใน 1 ชม.ครับ