ปฏิจจสมุปบาท มี ๑๒ ประการ อันเป็นเหตุเป็นผลต่อเนื่องกัน ดังนี้
อวิชชา=>สังขาร=>วิญญาณ=>นามรูป=>สฬายตนะ=>ผัสสะ=> เวทนา=>ตัณหา=>อุปาทาน=>ภพ=>ชาติ =>ชรามรณะ โสกะ ปริเทวะ ทุกข์ โทมนัส อุปายาส
ปฏิจจสมุปบาท ถ้าจัดตามวัฏฏะ มี ๓ คือ
๑. กิเลสวัฏฏะ ได้แก่ อวิชชา ตัณหา อุปาทาน
๒. กัมมวัฏฏะ ได้แก่ ภพ สังขาร
๓. วิปากวัฏฏะ ได้แก่ วิญญาณ นามรูป สฬายตนะ ผัสสะ เวทนา ชาติ ชรามรณะ...
อวิชชาตัวต้นเหตุ
เพาะกิเลสเภทภัยใหญ่
ตัณหาพลัดพาไป
สืบภพใหม่ไปอีกนาน
ความอยากคือนายช่าง
ผู้ก่อสร้างวัฏฏ์สังสาร
ก่อเกิดอุปาทาน
ความต้องการมีตัวตน
ชาติชรามรณะ
และโสกะก็ปะปน
ปั่นปลุกทุกข์ระคน
เข้าส่งผลเป็นวงจร
กิเลสกรรมวิบาก
ความยุ่งยากอันซับซ้อน
หมุนวนจนถาวร
ยากจักสอนถอนจากตน
