พิธีเวียนเทียนในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา

พิธีเวียนเทียนในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา
วันสำคัญในทางพระพุทธศาสนา ที่พุทธศาสนิกชนนิยมประกอบพิธีกรรม
มีการบูชาเป็นต้น เพื่อระลึกถึงคุณพระรัตนตรัยเป็นพิเศษ แต่เดิมกำหนดไว้
๓ วัน คือ วันวิสาขบูชา วันอัฏฐมีบูชา วันมาฆบูชา ภายหลังเพิ่มวันอาสาฬหบูชา
เข้าอีกวันหนึ่ง รวมเป็น ๔ วัน
๑. วันวิสาขบูชา คือ วันเพ็ญเดือน ๖ แต่ในปีที่มีอธิกมาสเลื่อนไปเป็น
วันเพ็ญเดือน ๗ วันนี้นิยมว่า เป็นวันคล้ายวันที่พระพุทธประสูติคล้ายวันที่
พระพุทธเจ้าตรัสรู้ และคล้ายวันที่พระพุทธเจ้าปรินิพพานซึ่งสามกาลสามสมัย
ของพระพุทธองค์ตกในวันเพ็ญเดือนวิสาขะทั้งนั้น เหตุนั้นพุทธศาสนิกชนจึง
นิยมทำการบูชาเป็นพิเศษ ในเมื่อวันเช่นนี้เวียนมาถึงทุก ๆ ปีและเรียกวันนี้ว่า
วันวิสาขบูชา
๒. วันอัฏฐมีบูชา คือ วันแรม ๘ ค่ำ เดือน ๖ หรือเดือน ๗ นับถัดจาก
วันวิสาขบูชาไป ๗ วัน เป็นวันคล้ายวันถวายพระเพลิงพระพุทธสรีระที่เมือง
กุสินารา เป็นวันสำคัญที่ระลึกถึงพระพุทธองค์อีกวันหนึ่ง เหตุนั้น เมื่อถึงวันเช่นนี้
ทุก ๆ ปี พุทธบริษัทจึงนิยมทำการบูชาพิเศษอีกวันหนึ่ง และเรียกวันนี้ว่า
วันอัฏฐมีบูชา
๓. วันมาฆบูชา คือ วันเพ็ญเดือน ๓ ถ้าปีในมีอธิกมาส ปีนั้นเลื่อนไป
เป็นวันเพ็ญเดือน ๔ วันนี้นิยมว่า คล้ายวันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปติโมกข์
อันเป็นหลักการของพระพุทธศาสนา เป็นครั้งแรกและครั้งเดียวเท่านั้น ในท่ามกลาง
พระอริยสงฆ์จำนวน ๑,๒๕๐ องค์ ซึ่งล้วนเป็นพระอรหันต์ขีณาสพ มาประชุม
พร้อมกันโดยบังเอิญมิได้นัดหมายกันมา ในปีแรกที่พระองค์ตรัสรู้ และเริ่ม
ประกาศพระศาสนาแล้ว เป็นเหตุการณ์ที่น่าอัศจรรย์ครั้งเดียว และครั้งนั้นพระองค์
ก็ทรงวางหลักการของพระศาสนาในท่ามกลางสงฆ์นั้น ซึ่งเรียกว่า โอวาทปาติโมกข์
การประชุมในวันนั้นเรียกว่า จาตุรงคสันนิบาต เพราะเป็นการประชุมประกอบ
ด้วยองค์ ๔ คือ (๑) ภิกษุสงฆ์ที่มาประชุมจำนวน ๑,๒๕๐ องค์ เป็นจำนวนที่
พระองค์ได้ในการมาประกาศพระศาสนาในกรุงราชคฤห์ เป็นครั้งแรกที่ตรัสรู้ ท่าน
เหล่านั้นล้วนเป็นพระอรหันต์ขีณาสพ (๒) ท่านเหล่านั้นล้วนเป็นเอหิภิกขุ
ผู้อุปสมบทมาแต่สำนักพระพุทธองค์ (๓) ท่านเหล่านั้นไม่มีใครเชื้อเชิญ บังเอิญ
ใจตรงกันมาประชุม ในเวลาเดียวกันโดยลำพังตนเองและ (๔) วันที่ประชุมนั้น
เป็นวันเพ็ญเดือนมาฆะด้วย เพราะวันนี้มีความสำคัญดังกล่าวนี้ภายหลังจึงเกิด
นิยมทำการบูชาพระรัตนตรัยเป็นพิเศษในวันนี้ แล้วเรียกวันนี้ว่า วันมาฆบูชา
๔. วันอาสาฬบูชา คือ วันเพ็ญเดือน ๘ ก่อนวันเข้าปุริมพรรษา ๑ วัน
เป็นวันคล้ายวันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงปฐมเทศนา คือ เทศน์กัณฑ์แรก ชื่อ
ธรรมจักกัปปวัตตนสูตร โปรดพระปัญจวัคคีย์ ที่ป่าอิสิปตนมฤคทายวันแขวงเมือง
พาราณสี ในปีที่ตรัสรู้ใหม่ และเพราะผลของพระธรรมเทศนากัณฑ์นี้ เป็นเหตุ
ให้ท่านพระโกณฑัญญะในจำนวนพระปัญจวัคคีย์ ได้ธรรมจักษุดวงตาเห็นธรรม
เปลี่ยนลัทธิมารับนับถือศาสนา ทูลขอบรรพชาอุปสมบทต่อพระพุทธองค์ เป็น
พระอริยสงฆ์องค์แรกทีเดียว วันนี้จึงเป็นวันเกิดขึ้นแห่งสังฆรตนะอีกโสดหนึ่ง
ด้วย เหตุนั้น วันนี้จึงนับเป็นวันสำคัญอีกวันหนึ่งและเกิดนิยมกำการบูชาพิเศษ
ในเมื่อถึงวันเช่นนี้ทุก ๆ ปี เพิ่มขึ้นอีกเรียกวันนี้ว่า วันอาสาฬหบูชา
การบูชาพิเศษในวันสำคัญทั้ง ๔ นี้ ก็คือ การเวียนเทียน นอกเหนือไป
จากประชุมทำวัตรสวดมนต์ และฟังเทศน์ตามปรกติในวันนั้น การเวียนเทียนนี้
คือการที่พุทธบริษัทถือดอกไม้ธูปเทียนจุดประนมมือ เดินเวียนขวา ที่เรียกว่า
ประทักษิณรอบปูชานียวัตถุในวัด หรือในสถานแห่งใดแห่งหนึ่ง ๓ รอบ ส่งใจ
ระลึกถึงคุณพระรัตนตรัยในขณะเดินเวียน เสร็จแล้วนำดอกไม้ธูปเทียนนั้นปัก
บูชาปูชนีวัตถุที่เวียนนั้นเป็นการแสดงความเคารพอย่างสูงด้วยเครื่องสักการะ
บูชา ในการนี้มีระเบียงปฏิบัติที่นิยม ดังนี้
ระเบียบพิธี
พิธีเวียนเทียนในวันสำคัญทั้ง ๔ วัน มีระเบียบปฏิบัติเหมือนกันตลอด
ต่างกัน แต่คำบูชาก่อนเวียนเทียน ซึ่งกำหนดใช้เฉพาะวันนั้นๆ
แต่ละวันเท่านั้นระเบียบของพิธีมีอยู่ว่า เมื่อถึงกำหนดวันสำคัญนั้น ๆ
ให้ทางวัดประกาศให้ พุทธบริษัททราบทั่วกันทั้งชาววัดและชาวบ้านและบอกกำหนดเวลาประกอบ
พิธีด้วย ว่าจะประกอบเวลาไหน จะเป็นตอนบ่ายหรือตนค่ำก็ได้แล้วแต่สะดวก
ถึงเวลากำหนด ทางวัดตีระฆังสัญญาณให้พุทธบริษัท ทั้งภิกษุสามเณร
อุบาสกอุบาสิกาประชุมพร้อมกัน ที่หน้าพระอุโบสถหรือพระเจดีย์ อันเป็นหลัก
ของวัดนั้น ๆ ภิกษุอยู่แถวหน้าถัดไปสามเณร ท้ายสุดอุบาสกอุบาสิกาจะจัดให้
ชายอยู่กลุ่มชาย หญิงอยู่กลุ่มหญิง หรือปล่อยให้คละกันตามอัธยาศัยก็แล้วแต่
จะกำหนดทุกคนถือดอกไม้ธูปเทียนตามแต่จะหาได้และศรัทธาของตน แต่
เทียนควรหาชนิดที่ไส้ใหญ่มีด้ายมากเส้นและเป็นเทียนขี้ผึ้งด้วยจึงจะดีเพราะ
เมื่อจุดเดินไปจะได้ไม่ดับง่ายและน้ำตาเทียนไม่หยดเลอะเทอะทำสกปรก ควร
กะขนาดของเทียนให้จุดเดินได้จนครบ ๓ รอบ สถานที่ที่เดิน ไม่หมดเสียใน
ระหว่างเดิน
เมื่อพร้อมกันแล้ว หัวหน้าสงฆ์จุดเทียนและธูป ทุกคนจุดของตนตาม
เสร็จแล้วทุกคนถือดอกไม้ธูปเทียนที่จุดแล้วประนมมือหันหน้าเข้าหาปูชนียสถาน
ที่จะเวียนนั้น หัวหน้าสงฆ์นำว่า นโม...พร้อมกัน ๓ จบ ต่อนั้นนำว่าคำถวาย
ดอกไม้ธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย ตามแบบที่กำหนดไว้สำหรับวันนั้น ๆ เป็น
คำ ๆ เฉพาะบาลีเท่านั้น (ถ้ามีโอกาสและเห็นสมควรจะว่าคำแปลด้วยก็ได้) ทุกคน
ทั้งบรรพชิตและคฤหัสถ์ว่าตามจนจบ
ต่อนั้น หัวหน้าสงฆ์เดินนำแถวด้วยอาการประนมมือถือดอกไม้รูปเทียน
นั้นไปทางขวามือของสถานที่ที่เวียน คือ เดินเวียนไปทางที่มือขวาของตนหัน
เข้าหาสถานที่ที่เวียนนั้นทุกคนเดินเรียงแถวเรียง ๑-๒-๓-๔ ฯลฯ แล้วแต่เหมาะ
เว้นระยะห่างกันพอสมควร ตามหัวหน้าไป โดยอาการเช่นเดียวกัน ระหว่างเดิน
เวียนรอบที่หนึ่งพึงตั้งใจระลึกถึงคุณพระพุทธคุณโดยนัยบท อิติปิ โส ภควา ฯลฯ
รอบที่สองระลึกถึงพระธรรมคุณ โดยนัยบท สฺวากฺขาโต ภควตา ธมฺโม ฯลฯ
และรอบที่สามระลึกถึงพระสังฆคุณโดยนัยบท สุปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสงฺโฆ
ฯลฯ ครบ ๓ รอบแล้วนำดอกไม้ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ที่เตรียมไว้ ต่อนั้นจึง
เข้าไปประชุมพร้อมกันในพระอุโบสถหรือวิหาร หรือศาลการเปรียญ แล้วแต่ที่
ทางวัดกำหนดเริ่มทำวัตรค่ำและสวดมนต์ทั้งบรรพชิตและคฤหัสถ์อย่างพิธีกรรม
วันธรรมสวนะธรรมดาเสร็จแล้วมีเทศน์พิเศษแสดงเรื่องพระพุทธประวัติและ
เรื่องที่เกี่ยวกันวันสำคัญนั้น ๑ กัณฑ์เป็นอันเสร็จพิธี แต่ถ้าพุทธบริษัทพร้อมใจ
กันมีอุตสาหะและศรัทธาเต็มที่ จะจัดให้มีเทศน์เป็นกัณฑ์ ๆ ไป และสวดสลับ
กันไปจนถึงกาลอันควรหรือจนตลอดรุ่งก็ได้.

แบบประกอบนักธรรมตรี - ศาสนพิธี เล่ม ๑ - หน้าที่ 23-26

	ผู้เขียน	หัวข้อ: พิธีเวียนเทียนในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา (อ่าน 13919 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้

สนทนาธรรม ฟังธรรม อ่านธรรมะ บทความธรรมะ หลักธรรมคำสอน กฎแห่งกรรม dhamma