สนทนาธรรม ฟังธรรม อ่านธรรมะ บทความธรรมะ หลักธรรมคำสอน กฎแห่งกรรม dhamma

นักปรัชญาชาวเยอรมัน ชื่อ อิมมานูเอล ค้านท์ (Immanuel Kant)   เขาเสนอว่า เรามีภาระทางศีลธรรมที่จะต้องทำเพื่อคุณค่าภายใน (intrinsic worth) เช่น การรักษาคำมั่นสัญญา และการมีความเห็นอกเห็นใจต่อผู้อื่น เป็นต้น

ค้านท์เห็นว่าการกระทำ่ที่ดี คือ การกระทำที่เกิดจากเจตนาดี (good will) ซึ่งประกอบด้วยลักษณะต่อไปนี้

1. เป็นการกระทำที่เป็นอิสระจากความรู้สึกทั้งด้านลบและด้านบวก (ความดีไม่ควรขึ้นอยู่กับความรู้สึก หรือเงื่อนไขใด ๆ)

2. เป็นการกระทำตามหลักการ ตามหน้าที่ ตามเหตุผล โดยไม่คำนึงถึงหรือคาดหวังต่อผลที่จะเกิดขึ้น ไม่ว่าผลนั้นจะเป็นประโยชน์หรือเป็นโทษ

3. เป็นการกระทำตามกฎศีลธรรม หรือกฎของคนในฐานะที่เป็นคน

           3.1 การทำตามหลักที่เราจงใจให้เป็นหลักสากล ไม่ได้เป็นหลักที่ยกเว้น หรือให้อภิสิทธิ์เฉพาะตน (เราทำ เราก็ยอมรับได้ คนอื่นทำ เราก็ยอมรับได้)

           3.2 การกระทำที่มองเห็นคนอื่นเป็น “คน” เช่นเดียวกับเรา ไม่ใช้ผู้อื่นเป็นเครื่องมือเพื่อให้ไปถึงเป้าหมายที่เราต้องการ แม้จะมีผลตอบแทนมากมายรออยู่ก็ตาม



ค้านท์ย้ำว่า  ความสุขมิใช่สิ่งดีที่สุดของชีวิต คนดีไม่จำเป็นต้องสุขสบายหรือทำให้คนอื่นสุขสบายเสมอไป

ความดีกับความสุขเป็นคนละสิ่งกัน ความดีมีค่าในตัวเองไม่จำเป็นต้องใช้ความสุขมาตัดสิน

ทำดีย่อมดีในตัวเอง ทำชั่วย่อมชั่วทันที ไม่จำเป็นว่าทำดีย่อมต้องได้ดี ทำชั่วย่อมต้องได้ชั่ว เพราะการ “ได้” แสดงถึง “ผล” ของการกระทำนั้น ๆ